Chlebówko to wieś położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie stargardzkim, w gminie Stara Dąbrowa. Miejscowość leży na Równinie Nowogardzkiej. W pobliżu przepływa rzeka Krąpiel (dopływ Iny), która jest dostępna dla kajaków.
Chlebówko to duża wieś sołecka, zabudowana w kształcie owalnicy. Miejscowość jest położona 8 km na północny wschód od Starej Dąbrowy (siedziby gminy) i 20 km na północny wschód od Stargardu (siedziby powiatu) oraz 57 km od Szczecina (stolica województwa). Ponadto do Maszewa jest 10 km, do Łęczycy 13 km, do Strumian 30 km, do Chociwla 16 km, do Dobrej 27 km, do Nowogardu 29 km.
Transport lokalny na trasie Chlebówko – Stargard Szczeciński zapewnia jeden z lokalnych przewoźników bus. Wybierając się do Chlebówka można również wybrać PKS. Zapewnia on jednak połączenia regionalne, głównie ze Stargardem Szczecińskim i Szczecinem.
W średniowieczu miejscowość należała do rodu von Wedlów, a jej lennikami była rodzina Schnellów. Wieś składała się z dwóch części. Właścicielami pierwszej z nich w XVII w. była rodzina von Kempendorfów. W 1686 r. majątek należał do wdowy po Peterze von Kneesee (z domu von Mellentin). Następnym właścicielem był Henryk Lupold von Borcke, a w 1732 r. Christian Friedrich Hellen. Stare lenno von Wedlów (część druga) zostało sprzedane w 1786 r. majorowi Gerhardowi Luberechtowi von Blucherowi. W 1802 r. właścicielką była Wilhelmina Erdmuta von Ihlow. W 1828 r. cały majątek należał do Żyda Abrahama, w 1832 r. do jego syna Friedricha Wilhema i współwłaściciela Gottlieba Quandta. Później nastąpił podział majątku, a w 1861 r. część Quandta należała do Rudolfa Rohrbecka. W 1939 r. część majątku należała do Karla Holzkamma i obejmowała areał 372 ha, druga część do Hermana Schradera i obejmowała 312 ha ziemi. W 1905 r. wieś zamieszkiwało 221 mieszkańców. Natomiast w 1939 r. wieś zamieszkiwało 527 mieszkańców. W 1928 r. dobra liczyły 310 ha, prowadzono uprawę zbóż, hodowlę bydła oraz zarejestrowaną działalność rolno – spożywczą (młynarstwo – krochmalnictwo). Po 1945 r. majątki połączono tworząc PGR.
W konsekwencji podziału wsi pomiędzy dwóch właścicieli, którzy prowadzili osobne gospodarstwa rolne w Chlebówku do dnia dzisiejszego zachowało się kilkanaście obiektów folwarcznych, które warto zobaczyć, gdyż charakteryzują się one wspaniałym stylem architektonicznym.
Jednym z nich jest gorzelnia. Wybudowana została w 1900 r., na północnym zamknięciu podwórza folwarcznego (wraz z sąsiednią oborą). Jest to budynek o asymetrycznej, rozczłonkowanej bryle, dodatkowo złożonej z kilku zróżnicowanych wysokościowo i gabarytowo, funkcjonalnych części (dwu i jednokondygnacjowych). Obiekt został założony na nieregularnym rzucie zbliżonym do litery „L”. Budynek jest murowany z cegły ceramicznej i nie jest otynkowany. Ponadto gorzelnia przekryta jest spłaszczonymi dachami dwuspadowymi, natomiast fermentownia – dachem pulpitowym. Elewacje budynku obiega rozdzielający kondygnacje gzyms kordonowy. Trójkątne szczyty podokapowe również zdobione są fryzem. W elewacji widoczny jest umieszczony okulus i metalowe inicjały właściciela oraz data założenia. Okna w części budynku są prostokątne, w części mieszczącej aparatownię – wysokie, o półkolistym zamknięciu ze stałym, wielopodziałowym przeszkleniem, wszystkie ujęte gzymsem nadokiennym. Obiekt jest przykładem typowej dla początku XX w. architektury gospodarczo-przemysłowej. W latach 70. XX w. nastąpiła znaczna przebudowa obiektu, a także całkowita wymiana urządzeń. Obecnie obiekt ulega pogłębiającej się dewastacji.
Kolejnym budynkiem, który należał do folwarku, a który doczekał obecnych czasów jest budynek inwentarski. Wybudowany został w 1912 r. i usytuowany jest wzdłuż drogi, na północnym zamknięciu podwórza gospodarczego. Bryła budynku jest prostopadłościenna, założona na wydłużonym, prostokątnym rzucie. Obiekt jest jednokondygnacyjny z gospodarczym poddaszem. Ponadto jest murowany z cegły (ceramicznej i wapiennej), częściowo otynkowany, przekryty dachem dwuspadowym, naczółkowym. Elewacje wieloosiowe budynku, zdobione są ceglanym detalem architektonicznym, kontrastującym z białym licem elewacji. Pionową artykulację ścian wyznaczają lizeny, ujęte w połowie wysokości obiegającym dookolnie bryłę gzymsem kordonowym. Otwory okienne o odcinkowych nadprożach. W naczółkowych szczytach elewacji bocznych umieszczone są metalowe inicjały ostatniego właściciela majątku: „K H” (Karl Holzkamm) z datą założenia budynku „1912”. Wnętrze funkcjonalnie wyposażone, przekryte płaskim stropem, wspartym na dwóch rzędach żelaznych słupów. Obiekt jest typowym przykładem budynków gospodarczych okresu międzywojennego z terenu Pomorza, o bezstylowej, funkcjonalnej formie architektonicznej.
Warto również zwrócić uwagę na budynek dawnego spichlerza (obecnie magazyn zbożowy). Datowany jest on na początek XX w. Obiekt założony jest na regularnym, prostokątnym rzucie. Spichlerz jest murowany z cegły wapiennej i nietynkowany oraz przykryty spłaszczonym dachem dwuspadowym. Posiada elewacje o symetrycznie rozmieszczonych otworach zdobionych skromnym detalem architektonicznym. Obiekt jest bezstylowy, o typowej dla Pomorza okresu międzywojnia architekturze budynków gospodarczych.
W ton powyższych konwencji architektonicznych wpisuje się budynek gospodarczy znajdujący w zachodniej części wsi, po zachodniej stronie głównej drogi wiejskiej. Wybudowany został w 1928 r. Posiada on bryłę prostopadłościenną, założoną na wydłużonym, prostokątnym rzucie. Jest to budynek jednokondygnacyjny z gospodarczym poddaszem. Obiekt jest murowany z cegły ceramicznej i nietynkowany, przykryty spłaszczonym dachem dwuspadowym. Posiada elewacje wieloosiowe, zdobione skromnym detalem architektonicznym, z obiegającym dookolnie bryłę gzymsem kordonowym. Otwory okienne posiadają odcinkowe nadproża, podkreślone (identycznego kształtu) gzymsem nadokiennym, z wstawionymi stałymi oknami żelaznymi. W szczycie północnej elewacji bocznej umieszczony zablendowany okulus z wpisaną tynkarską datą założenia budynku. Nad nim (w zwieńczeniu szczytu) znajduje się metalowy ozdobny wiatrowskaz z motywem zoomorficznym (profilowym wizerunkiem krowy). Obiekt jest typowym przykładem budynków gospodarczych okresu międzywojennego z terenu Pomorza, o bezstylowej, funkcjonalnej formie architektonicznej.
O kolorycie architektury, którą można podziwiać we wsi jest budynek mieszkalny, wybudowany w latach 30. XX w. Posiada on prostopadłościenną, zwartą dwukondygnacyjną bryłę (ze strychem mieszkalnym), która została założona na kwadratowym rzucie. Jest to budynek murowany z cegły, tynkowany, nakryty dachem namiotowym. Wystrój architektoniczny ograniczony do gładkich opasek tynkarskich wokół okien i gzymsów parapetowych. Do naszych czasów zachowane zostało oryginalne ogrodzenie posesji. Obiekt stanowi przykład oszczędnej i funkcjonalnej architektury nowoczesnej. Budynek znajduje się na południu wsi, przy drodze prowadzącej na południe, do Krzywca, nad Krąpielą.
W pobliżu tegoż budynku odwiedzający wieś może podziwiać pozostałości młyna wodnego. Obiekt istniał już w XIX w. w opisach wsi. Położony jest nad kanałem Krąpieli. Z pierwotnego dwubudynkowego założenia zachował się jedynie jednokondygnacyjny budynek (obecnie maszynownia elektrowni wodnej, a także zamieszkany przez osoby prywatne). Przyległy budynek obecnie pozostaje w stanie zaawansowanej ruiny. Zachowany budynek posiada asymetryczna, prostopadłościenną bryłę, od frontu zamknięty jest szczytem schodkowym. Młyn jest murowany z cegły ceramicznej i nie został otynkowany. Elewacje obiega, rozdzielający kondygnacje gzyms kordonowy. Okna kondygnacji parteru posiadają półkoliste zamknięcie ze stałym, wielopodziałowym przeszkleniem. Obiekt jest przykładem typowej dziewiętnastowiecznej architektury gospodarczo-przemysłowej.
W pierwszej części wsi znajduje się piętrowy dwór z 1925 r. Obecnie budynek jest wyremontowany i przeznaczony na potrzeby szkoły (im. Kornela Makuszyńskiego, która w 2007 r. obchodziła 10 rocznicę nadania imienia tej szkole). Historyczne wyposażenie wnętrza nie zachowało się. Obiekt jest dostępny dla turystów. W sąsiedztwie znajduje się park krajobrazowy założony został pod koniec XIX w. Rozplanowany został na wschodnim skraju wsi, z pałacem ustawionym pośrodku rozległej polany (obecnie boisko szkolne). Południową naturalną granicę wyznacza rzeka Krąpiel, dalej park przechodzi w las. Z pozostałych stron park otaczają pola uprawne. Spacerując po parku bez trudu odczytać można stare rozplanowanie z układem ścieżek i zachowanym starodrzewiem liściastym: lipami, kasztanowcami, dębami, bukami i in. Teren jest jednak obecnie zachwaszczony i zaniedbany.
W południowo – wschodniej części, na wzgórzu zachowany został rodowy pomnik nagrobny. Umiejscowiony jest on na cmentarzu rodowym, wydzielonym w obrębie parku pałacowego dla uczczenia poległego w I wojnie światowej syna właściciela majątku Waltera Holzkamma (1897–1918). Pośrodku niewielkiego wzgórza parkowego, wśród obsadzeń grabowych umieszczony głaz granitu z inskrypcją pamiątkową i wykutym krzyżem żelaznym (na tylnej stronie głazu). U jego podnóża, na ziemi umieszczona jest granitowa płyta nagrobna poświęcona Helmie Schmeling (1908 – 1929).
W miejscowości znajduje się kościół pw. Królowej Anielskiej, należący do parafii św. Wojciecha. Był to pierwotnie kościół ewangelicki, a obecnie stanowi jeden z najważniejszych zabytków i atrakcji turystycznych miejscowości. Wybudowany został w 1860 r. w stylu neoromańskim, najprawdopodobniej na miejscu wcześniejszej świątyni. Obiekt jest orientowany, założony na prostokątnym rzucie, o prostopadłościennej, bezwieżowej bryle, od wschodu zamknięty prostą ścianą (bez wyodrębnionego prezbiterium). Kościół jest murowany z kamienia łamanego, spojonego zaprawą cementowo – wapienną z kamiennym tłuczniem. Naroża mają starannie opracowane granitowe kwadry i szczyty. W ścianie zachodniej centralnie umieszczony jest półkolisty portal o jednouskokowym ceglanym ościeżu i nadprożu podkreślonym fryzem z ceglanych główek. Nad portalem centralnie umieszczony jest okulus. W ścianie prezbiterium dwa rozdzielone okna, wszystkie zamknięte półkoliście o identycznej jak w portalu oprawie ceglanej. Obiekt posiada wnętrze salowe, z zachowanymi oryginalnymi, snycersko zdobionymi ławkami i płycinową emporą muzyczną.Przy kościele znajduje się cmentarz o metryce średniowiecznej, najprawdopodobniej trzynastowiecznej. Obecna działka została założona na nieregularnym, zbliżonym do prostokąta obrysie. Od frontu ogrodzona jest niskim, kamiennym murem. W pozostałej części wydzielona jest metalową siatką. Niestety teren cmentarza został zniwelowany. Charakteryzuje się trawiastym podłożem, bez nagrobków. Na obrzeżach parceli rosną dwa jesiony (przekroje pnia 65 – 70 cm) oraz krzewy głogów. Uwagę turystów powinna zwrócić uwagę, znajdująca się przy bramie, współczesna dzwonnica kozłowa z dzwonem z 1926 r. Teren ogólnie jest zadbany i pielęgnowany.
Przy północnej elewacji kościoła znajduje się pomnik. Został on wystawiony po 1918 r. przez Karla Holzkamma (ówczesnego właściciela dóbr w Chlebówku) dla uczczenia pamięci poległych w I wojnie światowej żołnierzy niemieckich pochodzących ze wsi. Pomnik przedstawia głaz granitu ustawiony na podmurówce – cokole z zaznaczoną w tynku fakturą imitującą mur kamienny. Ścianka frontowa została oszlifowana gładko, jest półkoliście zamknięta, a także zawiera wykaz poległych żołnierzy (27 nazwisk), uszeregowanych według dat śmierci, z podanym stopniem wojskowym. W górnej części konturowe odzwierciedlenie krzyża żelaznego z wpisaną pośrodku literą „W”. Na bocznej części bryły umieszczona została informacja o fundatorze pomnika.
Na północnym skraju wsi, po wschodniej stronie drogi wiejskiej znajduje się czynny cmentarz komunalny. Został założony najprawdopodobniej w latach 30. XX w. Zajmuje prostokątną parcelę (powierzchnia 0,56 ha). Część frontowa jest niezadrzewiona. Znajdują się na niej współczesne nagrobki. W głębi parceli mieści się część starsza, tj. dawny cmentarz ewangelicki, ze zniszczonymi fragmentami nagrobków. Ta część jest zachwaszczona i niepielęgnowana. Oś środkową cmentarza wyznacza aleja lipowa (przekrój pni 65 cm). W tej części cmentarza wśród zaniedbanych pozostałości nagrobków, znajduje się jeden odnowiony pomnik nagrobny żołnierza niemieckiego z II wojny światowej.
Wśród obiektów architektonicznych, które warto zobaczyć w Chlebówku jest także wieżowa stacja transformatorowa, która co ciekawe i ważne jest nadal czynna. Znajduje się ona na zachodnim skraju wsi, przy rozwidleniu dróg na Starą Dąbrowę, Sokoliniki i Rokicie.
Urok Chlebówka to nie tylko architektura zachowanych do dziś budynków, mieszkalnych, użytkowanych, kościoła czy pomników. We wsi można również wejść na szlak, który prowadzi po regionie. Szlak gminy Stara Dąbrowa liczy 74 km. W regionie wsi wiedzie przez Dzwonowo, Krzywnica, Nowa Dąbrowa, Stara Dąbrowa, Tolcz, Białuń, Chlebówko i Kanię. Trasa eksponuje piękną i naturalną, niezmąconą przez człowieka przyrodę i krajobrazy, pełne łagodnych wzniesień i pagórków, łąk i zagajników. Drugim szlakiem, który wiedzie przez Chlebówko jest trasa Powiatowego Gwiaździstego Rajdu Rowerowego. Impreza organizowana jest w trakcie Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu i powiecie stargardzkim odbywa się on zawsze w drugiej połowie września. Przez wieś prowadzi trasa nr 3. Wiedzie ona z Chociwla przez Karkowo, Kanie, Chlebowo i Chlebówko oraz Białuń i Stara Dąbrowa, Kicko Grabowo, mając swoją metę w Stargardzie Szczecińskim.
Podstawowym kierunkiem gospodarczym mieszkańców wsi Chlebówko jest rolnictwo.
Baza lokalowa jest niewielka. We wsi najlepiej zatrzymać się u prywatnych właścicieli oferujących wynajmowanie turystom prywatnych kwater. Działa również kilka gospodarstw agroturystycznych. Również zaplecze gastronomiczne jest skromne i głównie opiera się na posiłkach serwowanych przez prywatnych gospodarzy.
Warto zobaczyć