Złocieniec to miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Złocieniec. Położone na Pojezierzu Drawskim, nad rzekami Drawą i Wąsawą.
Przez Złocieniec przechodzi droga krajowa nr 20 (łącząca Stargard Szczeciński z Trójmiastem). Najbliższym większym miastem jest Drawsko Pomorskie (14 km). Złocieniec oddalony jest od Stargardu Szczecińskiego o ok. 76 km, Wałcza 57 km, Szczecinka 60 km, Koszalina 88 km oraz Szczecina 119 km.
W miejscowości znajduje się stacja kolejowa (dwa przystanki osobowe: Bobrowo Pomorskie i Rzęśnica) linii kolejowej nr 210 (łącząca Chojnice z Runowem Pomorskim przez Szczecinek, Złocieniec i Drawsko Pomorskie). W mieście znajduje się placówka oddziału terenowego PKS Szczecinek oraz przedsiębiorstwo przewozowe Roma BUS (dawniej Alga).
Złocieniec leży w południowo-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego nad rzeką Drawą. Jest jednym z większych miast na Pojezierzu Drawskim. Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 32,28 km². Przez miejscowość przepływa ponadto rzeka Wąsawa, która na terenie miasta uchodzi do Drawy. W granicach miasta znajdują się niewielkie jeziora: Rakowo Duże, Rakowo Małe, Maleszewo i Dłusko. W skład miasta wchodzą następujące dawne miejscowości: Budów, Bytyń, Czubata, Gaje, Grotniki, Kosowo, Krosin, Rakowo. W latach 1946–1950 miasto administracyjnie należało do województwa szczecińskiego, natomiast w latach 1950–1998 do województwa koszalińskiego.
Herb miasta i gminy Złocieniec stanowi tarcza herbowa, na której w błękitnym polu znajduje się biały zamek z dwiema wieżami bramnymi o czerwonych dachach, zwieńczonymi żółtymi kulami oraz blankowanym murem z bramą otwartą, w której prześwicie na czarnym tle żółty krzyż ukośny. Na blankach muru umieszczony jest żółty sokół. Takie przedstawienie występuje w pieczęciach miejskich już od XIV w. Jest to herb nawiązujący do niemieckiej nazwy miasta (Falkenburg, "sokoli gród").
Flaga miasta i gminy Złocieniec stanowi płat tkaniny podzielony pionowo na trzy pola w stosunku 1:2:1 o barwach: błękitnej, żółtej, czerwonej. Na środkowym żółtym polu umieszczony jest herb miasta i gminy.
Po raz pierwszy miasto nad rzeką Drawą zapisano jako Falkenburg w 1333 r. Po przejęciu miasta przez administrację polską w 1945 r. przejściowo używano nazw Morzysław i Złociniec. Rozporządzeniem rządowym z dnia 7 maja 1946 r. wprowadzona została nazwa Złocieniec, pochodząca od rzeczownika złocień (chryzantema).
Najstarsze udokumentowane ślady bytności ludności na tych terenach zostały odnalezione na zboczach Góry Rakowskiej. W trakcie badań archeologicznych odnaleziono cmentarzysko typu urnowego z VII–VI w. p.n.e. Dopiero jednak w okresie VI–VII w. n.e . obszar Pomorza Zachodniego został skolonizowany przez Słowian.
Na przełomie XII i XIII w. na Pomorze Zachodnie przybyła wielka fala osadników z Niemiec. Powstają liczne miasta i wsie na prawie niemieckim. Osadnicy stopniowo wyparli miejscową ludność słowiańską. Dodatkowo warunki osadnicze utrudniała wieloletnia wojna Księstwa Zachodniopomorskiego z Marchią Brandenburską o utrzymanie zdobytej na początku wieku XIII suwerenności państwowej. W wyniku klęsk Pomorze Zachodnie straciło na rzecz Brandenburgii ziemie na północ od Noteci gdzie powstaje tzw. Nowa Marchia. W walkę o te tereny włączył się Książę Wielkopolski i późniejszy król Polski Przemysł II. Jego plany pokrzyżowały jednak wydarzenia z 6 lutego 1296 r. Wówczas w Rogoźnie został on zdradziecko zamordowany przez oddział Brandenburczyków. Śmierć króla zadecydowała o opanowaniu ziem nad rzeką Drawą przez Marchię Brandenburską.
W napaści na Rogoźno uczestniczyli prawdopodobnie przedstawiciele niemieckiej rodziny rycerskiej Wedlów, za co otrzymali nadania ziemskie nad Drawą. W widłach rzek Drawy z Wąsawą Ludolf I Starszy von Wedel zbudował niewielki zameczek Falkenburg. Był to początkowo skromny, warowny zamek na regularnej podstawie o wymiarach 36m x 36 m. Pierwotnie twierdza była niewielką jednopiętrową budowlą z wieżą. Właściciel mógł dysponować zaledwie jednym pomieszczeniem. Zamek oddzielała fosa od osady, a później miasta, które aż do połowy XIX w. należało do właścicieli zamku. Rozbudowy zamku dokonali bracia Hasso i Ludeke von Wedel, synowie Ludolfa I Starszego. Przebudowali skrzydło mieszkalne, które położone było wzdłuż południowego muru osłonowego. Powstały dwa równoległe budynki mieszkalne, które mogły być przeznaczone dla dwóch braci. Oni również dokonali lokacji miasta Falkenburg (13 grudnia 1333 r.) w oparciu o prawo magdeburskie. Miasto miało charakter prywatny i należało do Wedlów. Trzon ludności stanowili osadnicy niemieccy. Bardzo prawdopodobne, że wśród pierwszych mieszkańców miasta byli też Słowianie, mieszkający wcześniej w zlikwidowanych wsiach Budów i Strzebłów. Familia prowadziła własną politykę na podbitych terenach. W 1388 r. książę Wilhelm z Geldrii został napadnięty w drodze do Prus przez grupę rycerzy prowadzonych przez współwłaściciela zamku Falkenburg, Eckharda von Wedel. Książę został uwięziony w Złocieńcu. Po nieudanych negocjacjach Krzyżacy trzy dni oblegali zamek, który w końcu został przez nich zdobyty i doszczętnie spalony. Książę z Geldrii został uwolniony, jednak powrócił do Złocieńca ze względu na słowo rycerskie dane von Wedlom.
W XVI w. doszło do szeregu zmian zarówno w mieście, jak i w wyglądzie zamku. Przede wszystkich w tym czasie na Pomorzu Zachodnim wprowadzono protestantyzm i sekularyzowano majątki kościołów katolickich. W wyniku zmian jedyna świątynia w mieście staje się miejscem kultu nowej religii. Natomiast zamek wraz z miastem przeszedł w ręce rodziny von Borcke. Wówczas powstało skrzydło południowe zamku w Złocieńcu. W 1550 r. wybuchł konflikt margrabiego Johana I z właścicielem miasta Matzkem von Borke. Ten ostatni został pozbawiony majątku zmuszony do opuszczenia miasta, jednakże ok. 1600 r. rodzina ponownie odzyskuje posiadłość, a Falkenburg staje się ponownie miastem prywatnym. W tym też czasie familia dokonała przebudowy obiektu w stylu renesansowym. Zamek posiadał wtedy dwa skrzydła północne i południowe, które oddzielał wąski dziedziniec. Wieża zamkowa została wtopiona w fasadę południowego skrzydła i była niemal równa z kalenicami obu skrzydeł. W trakcie remontu wybito okna w murach osłonowych, co zapoczątkowało proces zatracania charakteru obronnego budowli. Wieżę zwieńczono renesansowym hełmem.
W latach 1618–1648 r. miasto kilkakrotnie doznało uszczerbku w wyniku działań wojennych wojny trzydziestoletniej. Ale nie tylko wojska były zagrożeniem dla złocieńskich mieszkańców. W 1658 r. pożar niszczy doszczętnie miasto. Spowodowany został prawdopodobnie przez czeladnika sukienniczego. Wiele z wyposażenia stracił wówczas również kościół WNMP. Żołnierze w mieście ponownie znaleźli się w czasie wojen napoleońskich. Stacjonował tutaj wówczas oddział jazdy francuskiej, a w zamku kwaterę zajął generał napoleoński wraz z żoną, która tu urodziła syna. Pobyt wojsk francuskich upamiętniony został w wielu miejscowych legendach.
W roku 1838 r. powstała pierwsza na Pomorzu Zachodnim przędzalnia wyposażona w maszynę parową, której właścicielem był Ludwik Ferdynand Klatt. W następnych latach powstają kolejne fabryki włókiennicze. W połowie XIX w. wybudowano fabrykę włókienniczą Gruetzmachera (później Loll & Cooperation), napędzana początkowo końmi pociągowymi. Dopiero w 1853 r. Złocieniec przestaje być miastem prywatnym. Pod koniec XIX w. (1877–1878 r.) otworzono linię kolejową Runowo-Chojnice, przebiegającą przez Złocieniec. Z kolei w 1885 r., gdy właścicielem zamku był Bernhard von Mellenthin doszło do kolejnej rozbudowy przemysłowej w mieście. Von Mellenthin założył bowiem pierwszą w Złocieńcu ręczną cegielnię. Stał się on nabywcą zamku po bezdzietnej śmierci ostatniego z rodzinny von Borcke. Nowy gospodarz zamku był bardzo aktywnym żołnierzem w czasie wojen z Danią. Za okazaną dzielność w konflikcie zbrojnym w 1864 r. otrzymał on armatę od cesarza Wilhelma I. Działo to było charakterystyczną ozdobą dziedzińca aż do lat 40. XX stulecia, kiedy to zostało zabrane w niewiadome miejsce przez pluton polskich żołnierzy. Bernhard umarł również bezdzietnie, a zamek odziedziczył Vitilo von Griesheim, a później jego syn Kurt. Wówczas zamek posiadał w jednym z pomieszczeń północnego skrzydła wspaniałą salę rycerską. Również wcześniej zlikwidowano średniowieczny układ przestrzenny zamku. Zburzono skrzydło południowe i wieżę, a także zastąpiono stary drewniany most solidnym kamiennym, natomiast zamkową fosę przekształcono w park. Przemianom ulegało również miasto. Pod koniec XIX w. nastąpiło uruchomienie pierwszej cegielni napędzanej maszyną parową (Krüger & Treptow). Ostatniego remontu zamku dokonano na początku XX w. Prace wykonał mistrz budowlany z Kalisza - Willi Witchow. Podwyższono wieżę do wysokości sześciu pięter i zakończono ją efektownym hełmem. Pomieszczenia po obu stronach wieży otrzymały tak zwane mansardy, renowacji poddano także wnętrze budowli.
Okres I wojny światowej przebiegał w mieście dość spokojnie. Również lata dwudziestolecia międzywojennego upłynęły mieszkańcom na stagnacji, ale dość stabilnej sytuacji gospodarczej. Dopiero dojście do władzy nazistów i ich rządy wprowadziły w mieście niepokoje. Ich dobitnym wyrazem były wydarzenia z nocy 9/10 listopada 1938 r. (tzw. „noc kryształowa”) w Złocieńcu, bojówkarze SA zdemolowali żydowskie sklepy i mieszkania. Rankiem 10 listopada Niemcy zburzyli synagogi miejskie. U progu II wojny światowej Złocieniec liczył ponad 8600 mieszkańców, co oznacza, że był największym miastem w powiecie. 2 marca 1945 r. władze hitlerowskie zarządziły ewakuację niezdolnej do walki ludności cywilnej. Kilka dni później (5 marca) 2 dywizja I Armii Wojska Polskiego zdobyła Złocieniec. Dość szybko w mieście pojawiają się repatrianci polscy z zabranych Polsce Kresów Wschodnich. Już w połowie maja 1945 r. do miasta przybył pierwszy transport wywiezionych z okolic Baranowicz. Wraz ze swoimi parafianami do Złocieńca przyjechał ksiądz Tadeusz Murzynowski. W listopadzie 1945 r. ojcowie ze Zgromadzenia Zmartwychwstańców przejęli opiekę nad parafią rzymsko-katolicką pw. WNMP i św. Andrzeja Boboli. W związku ze zmianami administracyjnymi (Złocieniec stał się miastem w Polsce) w grudniu 1945 r. większości niemieckiej ludności miasta opuściła ten region. W latach 1946–1947 r. nastąpiły powolne próby odbudowy gospodarki miejskiej. Sprowadzono pierwsze maszyny i uruchomiono zakłady przemysłu włókienniczego. Nastąpiła także odbudowa i uruchomienie miejscowych cegielni. Co ciekawe piękno ziemi złocienieckiej docenił ks. Karol Wojtyła. Kilkakrotnie (1955 r, 1961 r., 1967 r.) wypoczywał w regionie podczas spływów kajakowych rzeką Drawą.
Okres 1955–1980 to czas silnego rozwoju przemysłowego miasta. Rozbudowano zakłady przemysłu włókienniczego i ceramicznego. Powstały i działały liczne państwowe zakłady branży odzieżowej, maszynowej i drzewnej. W mieście funkcjonowało m.in. Państwowe Gospodarstwo Rybackie Złocieniec (późniejsze Przedsiębiorstwo Rybackie w Złocieńcu Sp. z o.o.). Do transformacji gospodarczej Złocieniec był regionalnym ośrodkiem przemysłu, a w szczególności przemysłu lekkiego oraz ceramiki budowlanej. W mieście działał Zakład Przemysłu Wełnianego w Złocieńcu oraz pięć zakładów ceramiki budowlanej (zakłady przy ul. Drawskiej - A, B, C, D oraz ceramika przy ul. Połczyńskiej).
Lata prosperity zakończyły się w latach 80. XX w. Regres trwał nieprzerwanie przez okres transformacji ustrojowej. Doszło wówczas do upadłości, likwidacji i prywatyzacji państwowych zakładów przemysłowych. Od tego momentu bezrobocie stało się poważnym problemem dla mieszkańców Złocieńca. Na szczęście jednocześnie powstały liczne prywatne podmioty gospodarcze. W 1990 r. w wyniku reformy samorządu terytorialnego – gmina Złocieniec uzyskała samodzielność, odbyły się pierwsze wybory do Rady Miejskiej w Złocieńcu. Pod koniec XX w. nastąpiła rozbudowa i modernizacja oczyszczalni miejskiej, umożliwiająca skanalizowanie całego terenu miasta i gminy. Obecnie do największych zakładów pracy należny: Flow Technics Sp. z o.o., STM Sp.z o.o., Eko-Bet Sp. z o.o., Guzmet s.c., Team Dress Drawa Sp. z o.o. W Złocieńcu mają siedzibę oddziału banków: PKO BP SA, Bank Spółdzielczy w Kaliszu Pomorskim, PeKaO SA, Geting Nobel Bank, Bank Pocztowy SA, Allior Bank SA. Złocieniec należy do Związku Miast Polskich.
W 1998 r. doszło do odsłonięcia na byłym cmentarzu ewangelickim Lapidarium poświęconego pamięci zmarłych mieszkańców przedwojennego Złocieńca. W roku 2000 r. erygowano nową parafię pw. św. Jadwigi Królowej. Kościół znajduje się w obiektach dawnej cegielni Zamkowa. Jest to druga parafia rzymsko-katolicka w mieście. Z kolei w latach 1997–2008 r. zbudowano wiele obiektów infrastruktury sportowej, rekreacyjnej i turystycznej z wykorzystaniem środków z Unii Europejskiej (hali widowiskowo-sportowej, ścieżki rowerowej, boisk piłkarskich, kortów tenisowych, amfiteatru). W 2011 r. otworzono nowo zmodernizowaną siedzibę Złocienieckiego Ośrodka Kultury i Kina "Mewa".
Przybywający do Złocieńca turyści mogą zobaczyć zabytkowe śródmieście, w tym ratusz z XIX w. zbudowany na planie prostokąta. Warto przyjrzeć się frontonie, gdzie znajduje sie herb miasta. Niezwykle ciekawie przedstawiają się obiekty zespołu sanatoryjno-szpitalnego z początku XX w., znajdujące się w Kańsku (ok. 5 km od Złocieńca). W jego skład wchodzą: sanatorium-szpital z 1905 r. (budynek murowano–drewniany), budynek administracyjny (murowano-drewniany), leżakownia (obecnie magazyn), stajnia (murowano-drewniana, obecnie magazyn), stolarnia i prosektorium (budynek murowano-drewniany), pompownia I (altana, murowano-drewniana, obecnie magazyn), pompownia II (drewniana). Co ciekawe w pobliżu szpitala przebiega szlak rowerowy „Jezioro Kańsko” o długość 17 km oznakowany kolorem zielonym.
Do atrakcji turystycznych (szczególnie sakralnych) z pewnością należy podziwianie architektury złocieńskich świątyń. Przede wszystkim mowa o kościele pw. Wniebowzięcia NMP. W XII w., gdy powstała osada, zbudowano drewniany kościół, a parafia podlegała diecezji poznańskiej. Na przełomie dziejów wygląd architektoniczny obiektu ulegał ciągłym zmianom. Obecnie jest to murowany kościół powstały (w części) na późnogotyckiej świątyni z około połowy XV w. Warto zwrócić uwagę zwiedzając obiekt na prezbiterium. Tuż za nim znajduje się zamurowane wejście do rodzinnego grobowca von Borcke z XVIII w. Drugi grobowiec znajduje się w nawie, po prawej stronie prezbiterium.
Dla amatorów letnich spacerów polecane są odwiedziny w parku Żubra. Jest to park miejski zlokalizowany w rejonie złocienieckiego wzgórza zamkowego, nad Drawą, w widłach ulic Cieszyńskiej i Staszica. Park powstał na początku XVIII w. i do 1945 nazywany był ogrodem zamkowym. Należał do rodziny von Griesheim i był niedostępny dla zwykłych mieszkańców Złocieńca. Miał bogate wyposażenie w małą architekturę (w tym donice z roślinami egzotycznymi). Obecna nazwa pochodzi od pierwszego powojennego opiekuna parku, którym był Jan Żuber. Park leży w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Ostoja Drawska, w Obszarze Chronionego Krajobrazu Pojezierze Drawskie i w otulinie Drawskiego Parku Krajobrazowego. Po terenach parkowych wytyczono ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną Park Żubra. Główną atrakcją przyrodniczą parku jest Aleja Grabowa utworzona przez 83 zabytkowe drzewa o specjalnie ukształtowanych koronach. Tworzą one rodzaj baldachimu-bramy, akcentując strefę wejściową do parku od strony ul. Cieszyńskiej. Najciekawszy jest okaz dwóch drzew zrośniętych na wysokości około dwóch metrów. Natomiast najbardziej okazałe drzewa na terenie parku to: dęby szypułkowe w wieku około 300 lat (o obwodzie do 494 cm), lipy drobnolistne – najstarsza ma 450 lat (606 cm obwodu), graby pospolite w wieku około 200 lat (o obwodzie do 314 cm), buki zwyczajne w wieku około 300 lat (obwodzie do 463 cm), cisy pospolite w wieku około 300 lat (obwodzie 180 cm, w tym jeden z trzema pniami).
Zainteresowani podróżami na dwóch kółkach będą usatysfakcjonowani wybierając jeden z szlaków rowerowych rozpoczynających się w Złocieńcu. Należą do nich: niebieski Szlak Dookoła Jeziora Siecino (39 km), żółty Szlak Góra Lisica (28 km), Szlak Dolina Wąsawy (30 km), czerwony Szlak Drawa (60 km). Część szlaków wiedzie w okolicach Złocieńca, m.in. pomarańczowy Szlak Środek Powiatu Drawskiego (4, 5 km) oraz niebieska trasa rowerowa Złocieniec – Połczyn Zdrój (27 km), jasnozielona trasa rowerowa "Greenway Naszyjnik Północy". Do zwiedzania regionu rowerem zachęca również fakt, iż w mieście funkcjonują punkty wypożyczalni „dwóch kółek”. W przypadku wyboru wędrówki pieszej można wybrać kilka szlaków. Należą do nich: zielony "Szlak Wzniesień Moreny Czołowej", czarny "Szlak Przyrodniczy Drawskiego Parku Krajobrazowego", niebieski "Szlak I Warszawskiej Dywizji Kawalerii”. Dużym zainteresowaniem cieszą się także regaty żeglarskie, spływy kajakowe (Szlak kajakowy rzeki Drawy im. ks. Kardynała Karola Wojtyły zaliczany jest do najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce), turnieje sportowe, rajdy.
Nie tylko architektura i przyroda zachęcają do odwiedzin Złocieńca. Odbywają się tutaj ciekawe imprezy i spotkania zrzeszające wierne grono odbiorców. Należą do nich: Dni Złocieńca, Ogólnopolskie Regaty o Puchar Ziemi Złocienieckiej, Europejski Festiwal Ludzi, Zachodniopomorskie Targi Wystawiennicze Jarmark Kultury Mieszkańców Pojezierza Drawskiego. Głównym punktem na kulturalnej mapie miasta jest Złocieniecki Ośrodek Kultury (ZOK). Funkcjonują w nim m.in.: Zespół Tańca Ludowego "Złocienie", Ludowy zespół śpiewaczy "Darskowiacy", Formacja Tańca Nowoczesnego "Remittance Of Skills", grupa teatralna, grupy wokalne, formacja tańca towarzyskiego, grupa aerobiku, a także pracownia artystyczno-ceramiczna. Jeszcze pod koniec XX wieku mieścił się tam zastęp harcerski o nazwie "Mochowiacy", działał on na terenie Złocieńca ok. 40 lat.
W mieście działa od kilku lat Bractwo rycerskie Wolna Drużyna Piesza i późnośredniowieczna grupa Wojowie Gardu Welesa.
W Złocieńcu znajdują się dwa przedszkola niepubliczne prowadzone przez jednostkę wojskową, 3 szkoły podstawowe, 2 gimnazja oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych. Przy czym w Szkole Podstawowej nr 1 działa klub żeglarski "Szkwał" Złocieniec. Zawodnicy tego klubu jeżdżą na zawody ogólnopolskie jak i międzynarodowe.
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą trzy rzymskokatolickie parafie: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, św. Augustyna (parafia wojskowa) oraz św. Jadwigi Królowej. Obie podlegają pod dekanat Drawsko Pomorskie, diecezję koszalińsko-kołobrzeską, metropolię szczecińsko-kamieńską. W Złocieńcu znajduje się Sala Królestwa Świadków Jehowy (ul. Dworcowa 17b).
Do osób związanych ze Złocieńcem należą:
Jarosław Bako (polski piłkarz, 38-krotny reprezentant Polski w latach 1988–1993), Lech Dyblik (polski aktor filmowy i telewizyjny), August Froehlich (ksiądz katolicki, przeciwnik nazizmu, który za obronę polskich robotników przymusowych został zamęczony w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Dachau), Krzysztof Myszkowski (ur. 1963, polski kompozytor, pedagog, lider zespołu Stare Dobre Małżeństwo), Bogusław Sobczuk (polski aktor), Mariusz Rumak (trener piłkarski, trener klubu piłkarskiego KKS Lech Poznań), Andrzej Korol (trener lekkoatletyczny, trener klubu lekkoatletycznego MKS Junior Złocieniec).
Warto zobaczyć