Kamień Pomorski znajduje się w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie kamieńskim. Jednocześnie jest siedzibą gminy. Miasto położone jest na Pobrzeżu Szczecińskim (Wybrzeże Trzebiatowskie), w rozlewisku cieśniny Dziwny tworzącej Zalew Kamieński. Miejscowość leży nad dwiema zatokami zalewu: Karpinką od północy i Promną od zachodu, za którą znajduje się Wyspa Chrząszczewska.
Centrum Kamienia Pomorskiego znajduje się 7 km od wybrzeża Morza Bałtyckiego. Miasto ma pośredni dostęp do morza poprzez cieśninę Dziwnę. Miejscowość znajduje się 90 km na północny wschód od Szczecina, 43 km od Międzyzdrojów, 54 km od Świnoujścia, 36 km od Trzebiatowa oraz 44 km od Nowogardu. Kamień Pomorski leży na trasie Zachodniopomorskiego Szlaku Żeglarskiego.
Przez miasto przechodzi droga wojewódzka nr 107, która łączy miasto z drogą krajową nr 3 oraz biegnie w kierunku wybrzeża (Dziwnówek). Na południe od miasta droga ta łączy się z drogą wojewódzką nr 106 łączącą miasto z Golczewem i drogą krajową nr 6. Do miasta prowadzi także droga wojewódzka nr 103, odchodząca z Trzebiatowa.
W mieście znajduje się stacja kolejowa, z której odjeżdżają pociągi do Wysokiej Kamieńskiej i Szczecina.
Kamień Pomorski jest znanym uzdrowiskiem położonym na Pobrzeżu Szczecińskim, nad brzegiem Zalewu Kamieńskiego. Jest to także druga siedziba archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej i tutejszego dekanatu. Zlokalizowany jest tu również port morski z basenem rybacko-żeglarskim.
Nazwa miasta ma pochodzenie wenedyjskie i pierwszy raz pojawia się w żywotach Ottona z Bambergu. Bulla z 14 października 1140 r. dla biskupstwa pomorskiego również podaje nazwę miejscowości. Podobnie jak bulla protekcyjna z 25 lutego 1188 r. Nazwa łączona jest z ogromnym głazem narzutowym (obwód w najszerszym miejscu 20 m), położonym w korycie Dziwny. Ten „Głaz Królewski” służył jako oznacznik w żegludze, przyczyniając się do powstania nazwy miasta. Według legendy w 1121 r. z tego miejsca Bolesław Krzywousty dokonał przeglądu floty pomorskiej.
Kamień Pomorski jest jednym z najstarszych miast na Pomorzu Zachodnim. Pierwsze ślady osadnictwa sięgają czasów pradziejowych, czego dowodem są liczne odkrycia archeologiczne z okresu neolitu, epoki brązu i żelaza. Z kolei pierwsze ślady wczesnośredniowiecznej obecności na tym terenie osadnictwa ludzkiego datuje się na IX w. Była tu wówczas osada rybacka i portowa zamieszkana przez słowiańskie plemię Wolinian. W roku 967 Mieszko I przyłączył do Polski całe państwo Wolinian, wraz z Kamieniem. W XI w. Kamień stał się siedzibą książąt zachodniopomorskich, w tym m.in. Warcisława I, tym samym miasto stało się pierwszą stolicą Księstwa Pomorskiego. Za panowania tego władcy doszło do zorganizowania misji chrystianizacyjnej, której przewodził Otton, biskup Bambergu. Z tego okresu pochodzi pierwsza wzmianka piśmiennicza dotyczą tego grodu.
W miarę rozwoju gospodarczego i populacyjnego miasto zyskało fortyfikacje (wały), plac targowy u wschodniej bramy, port nad Zatoką Karpinka. Znaczny wzrost ekonomiczny nastąpił po upadku Wolina i usamodzielnieniu się Kamienia Pomorskiego. W 1176 r. do Kamienia przeniesiono z Wolina biskupstwo. Nastąpiło to po zniszczeniu Wolina przez Duńczyków. Kamień ocalał, gdyż zadziałał system ostrzegawczy. Mianowicie za pomocą ognisk błyskawicznie przekazano z Wolina informację o zagrożeniu. Biskupstwo w Kamieniu Pomorskim podlegało arcybiskupowi gnieźnieńskiemu. Dzięki przywilejom książęcym oprócz dotychczasowego rolnictwa, rybołówstwa i rzemiosła zaczął się rozwijać handel.
W latach niepokoju i rywalizacji państw ościennych o Pomorze biskup kamieński uniezależnił się od arcybiskupa gnieźnieńskiego i od ok. 1188 r. podlegał bezpośrednio Rzymowi. Był to jednak ciężki okres dla miasta, które kilkakrotnie było zdobywane przez Duńczyków, aż w końcu pozbawiony wsparcia ze strony Polski książę Bogusław I zmuszony był oddać Pomorze pod zwierzchnictwo duńskie.
W 1274 r. Kamień otrzymał od księcia Barnima prawa miejskie na zasadach Lubeki. Pomimo wstrząsów związanych z lokalnymi wojnami na Pomorzu Zachodnim miasto w dalszym ciągu przeżywało okres rozwoju gospodarczo-społecznego. Wyrazem tego było przystąpienie Kamienia Pomorskiego do związku hanzeatyckiego. Miejscowi kupcy wykorzystywali również udogodnienia wynikające z umiejscowienia Kamienia na szlaku handlowym z Kołobrzegiem, Słupskiem oraz Gdańskiem. Jednak w roku 1308 Kamień został ponownie zniszczony przez Brandenburczyków. Dopiero po tym najeździe zaczęto wznosić właściwą zabudowę miejską. W roku 1321 książęta wołogoscy przekazali miasto w zastaw biskupowi kamieńskiemu, a od lat 70. XIV w. Kamień należał do księcia szczecińskiego, Bogusława V a później do jego następców. Po śmierci ostatniego z rodu Gryfitów Kamień stał się przedmiotem rywalizacji pomiędzy Szwecją a Brandenburgią.
W XVI w. podobnie jak całe Pomorze Zachodnie również w Kamieniu dochodzi do przewrotu religijnego. W zgodzie z reformacją wszystkie świątynie katolickie zostały zamienione na luterańskie. Burzliwy okres miasto przeszło w XVII w. w latach wojen, które nawiedziły te tereny. I tak miasto stało się własnością najpierw Szwecji, później Brandenburgii, następnie Królestwa Prus oraz III Rzeszy Niemieckiej. Pod koniec XVII w. w mieście pojawili się również pierwsi Żydzi. Ich obecność nie spodobała się jednak miejscowym kupcom, którzy zażądali dla przybyszów specjalnych glejtów. W odróżnieniu do handlowców za pobytem w mieście ludności żydowskiej opowiedzieli się miejscowi włościanie oraz szlachta.
Względny spokój w mieście zapanował dopiero w XIX w., nastąpiło stopniowe ożywienie gospodarcze. Kamień uzyskał wówczas połączenie żeglugowe ze Szczecinem oraz drogowe z Trzebiatowem, Gryficami i Nowogardem. W 1876 r. odkryto źródła solankowe, z czasem zaczęto też stosować borowinę z okolicznych torfowisk. W kilka lat później otworzono pierwszą linię kolejową łączącą miasto ze Szczecinem, a następnie udostępnienio linię kolejową do Trzebiatowa (linia ta w 1945 r. została rozebrana przez wojska radzieckie). Dzięki tym połączeniom możliwy był napływ wczasowiczów i pensjonariuszy do uzdrowiska. Linie stanowiły również impuls gospodarczy dla miasta.
Podczas Nocy Kryształowej (9/10 listopada 1938 r.) miały miejsce ataki na miejscową ludność żydowską, wybijano również szyby sklepów należących do Żydów. Po tych wydarzeniach, większość Żydów mieszkających jeszcze w Kamieniu Pomorskim opuściła miasto. Spis ludności z 1939 r. odnotował już tylko osiem osób pochodzenia żydowskiego w Kamieniu i okolicy. Większość z nich zginęła w czasie Holokaustu. II wojna światowa nie stanowiła dla pozostałych mieszkańców miasta żadnego zagrożenia. Sytuacja zmieniła się diametralnie zimą 1945 r. W marcu miasto zostało zdobyte przez Armię Czerwoną, w wyniku czego zniszczeniu uległo 40% zabudowy, w tym prawie całkowicie Stare Miasto. Następnie Kamień został przekazany polskiej administracji. W latach 60. XX w. wyburzono części ocalałej zabudowy. W miejsce starych niemieckich budynków wybudowano bloki mieszkalne.
Na obszarze miasta występują istotne w lecznictwie źródła solankowe i pokłady borowiny. Walory te przyczyniły się do rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego. Uzdrowisko wykorzystuje obecnie odwiert solanki (Edward II) w pobliżu zakładu balneologicznego oraz złoże borowiny, a także wody zmineralizowane z nowego ujęcia w Dziwnówku. W uzdrowisku prowadzone jest leczenie w następujących kierunkach: choroby reumatyczne, choroby kardiologiczne i nadciśnienie (w tym wczesna rehabilitacja), choroby dolnych dróg oddechowych, choroby neurologiczne, choroby ortopedyczno-urazowe, choroby dziecięce (choroby kardiologiczne, choroby dolnych dróg oddechowych, choroby górnych dróg oddechowych). W Kamieniu Pomorskim znajduje się pięć zakładów lecznictwa uzdrowiskowego: szpital uzdrowiskowy „Mieszko”, Zakład Przyrodoleczniczy „Feniks”, Sanatorium Uzdrowiskowe „Gryf” (pododdział szpitala „Mieszko”), Sanatorium Uzdrowiskowe „Chrobry”, Sanatorium Uzdrowiskowe „Dąbrówka”.
Obecnie na obszarze Kamienia Pomorskiego nie można już podziwiać średniowiecznego układu przestrzennego śródmieścia. Został on zniszczony w 1945 r. A następnie w latach 60. XX w. zabudowany wielopiętrowymi blokami. Pomimo tego cały obszar Starego Miasta został wpisany do rejestru zabytków. Zespół katedralny w Kamieniu Pomorskim został zakwalifikowany, jako pomnik historii.
Miasto znajduje się na szlaku zabytków sztuki romańskiej. Wśród obiektów wartych zobaczenia, a posiadających romańskie cechy jest bez wątpienia konkatedra św. Jana Chrzciciela. Jest to romańsko-gotycka bazylika, historyczna katedra diecezji pomorskiej. Katedrę zbudowano na planie krzyża łacińskiego. Pod koniec XV w. katedra otrzymała ołtarz główny w kształcie tryptyku. Można go podziwiać również dziś. Warto zwrócić uwagę także na pochodzące z tego samego okresu rzeźby św. Jana Chrzciciela oraz św. Jana Ewangelisty znajdujące się w prezbiterium, dębowe stalle oraz krucyfiks. W okresie reformacji, gdy katedra była siedzibą biskupstwa i kapituły luterańskiej dodano do jej wystroju barokowe organy, ambonę, kratę lektoryjną z ołtarzem w prezbiterium. Obecnie świątynia pełni funkcje kościoła parafialnego i konkatedry archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej.
Warto także zwrócić uwagę na pałac biskupi. Renesansowy budynek kurii biskupiej, wzniesiony w XV w., gruntownie przebudowany w XVI w. W pobliżu znajduje się plebania katedralna. Budynek kanonii wraz z zabudowaniami gospodarczymi, wzniesiony w XVIII w, dom zakrystiana wzniesiony w XIX w. (obecnie dom mieszkalny), dom dziekana – dworek wzniesiony w XVIII w. (w latach 1722–1747 mieszkał w nim wynalazca butelki lejdejskiej Ewald von Kleist), a także dom gminy protestanckiej (wzniesiony w 1934 r. obecnie dom księży emerytów). Wart zwiedzania jest również wirydarz katedralny (gotycki wirydarz katedralny z XIV w.). Stanowi on zupełny wyjątek w skali kraju, gdyż jest to jedyny wirydarz przykatedralny w Polsce. W przeszłości służył do nabożeństw, procesji, medytacji i publicznych pokut. Obecnie znajdują się w nim płyty nagrobne biskupów i kanoników kamieńskich. Umiejscowiony jest tutaj również skarbiec katedralny. Niestety wszystkie zbiory zostały wywiezione w czasie II wojny światowej. Obecnie mieści się tutaj Muzeum Diecezjalne. Obejrzeć tu można cynowe naczynia, kielichy mszalne, futerał na mitrę biskupią z I połowy XVI w., gotyckie rzeźby sakralne itp. Ważnym punktem wycieczki będą również obwarowania katedralne (pozostałości murów).
Osoby zainteresowane sztuką sakralną powinny wejść również do kościoła św. Mikołaja. Jest to kościół filialny z XIV w., następnie rozbudowany w XVII w. Pełnił funkcję świątyni dla stanów, które nie mogły brać udziału w nabożeństwach w katedrze. Z kolei na Starym Mieście warto zobaczyć kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Kościół posiadający cechy barokowe (XVIII w.) pierwotnie wybudowany w stylu gotyckim, wielokrotnie przebudowywany. Jest budowlą salową z trójbocznym zamknięciem od wschodu i wieżą od zachodu. Wieżę zwieńczono charakterystyczną dla baroku podwójną latarnią i hełmem.
W stylu gotyckim utrzymany jest również ratusz miejski z trójarkadowym podcieniem od strony wschodniej i bogatym wystrojem elewacji (XVI-wieczny szczyt zachodni o bogatych dekoracjach maswerkowych, gdzie umieszczono herb miasta). Podziwiając zabytki miejskie należy przejść pod gmach sądu rejonowego i aresztu przy ul. Tadeusza Kościuszki. Na tej samej ulicy obejrzeć można zabytkowe kamienice. W trakcie spaceru po mieście bez wątpienia zwrócą na siebie uwagę dwa obiekty utrzymane w stylu gotyckim: Brama Wolińska (XIV w., obecnie siedziba Muzeum Kamieni) oraz Wieża Piastowska (baszta z XIV w.). Poszukiwaczy pierwszych śladów osadnictwa ludzkiego na tych terenach z pewnością zainteresuje cmentarzysko słowiańskie z okresu przedchrześcijańskiego.
Wśród imprez organizowanych w Kamieniu Pomorskim wielką popularność zdobył Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej. Spotkania organizowane są od 1964 r., tym samym jest to najstarsza tego typu impreza na Pomorzu Zachodnim. Pomysł umiejscowienia imprezy właśnie w Kamieniu Pomorskim związany jest z istniejącym w mieście niezwykłym zabytkiem. Są nim, ufundowane przez ostatniego po kądzieli z rodu Gryfitów księcia pomorskiego Ernesta Bogusława de Croy i Arechot w 1669 r., kamieńskie organy. O wielkości instrumentu mówią same dane: 13 m szerokości, 9 m wysokości i 2600 piszczałek.
Wielu chętnych gromadzi również Festiwal Współczesnej Kultury Ludowej. Jest to dwudniowa impreza folklorystyczna, odbywająca się zazwyczaj na przełomie lipca i sierpnia na błoniach nad Zalewem Kamieńskim. Na początek wakacji zawsze organizowane są Dni Kultury Chrześcijańskiej „Ottonalia”. Impreza to w zasadzie cykl różnego rodzaju koncertów, wystaw, odczytów oraz imprez rekreacyjnych. Data rozpoczęcia festiwalu nie związana jest jednak z rozpoczynającymi się wakacjami a z upamiętnieniem misji chrystianizacyjnej Ottona z Bambergu, który 24 czerwca 1124 r. przybył do Kamienia Pomorskiego. Wielu widzów gromadzi się również na Regatach na Zalewie Kamieńskim. Oczywiście sztandarową imprezą są tu Eliminacje do Mistrzostwa Świata i Europy w klasie Optimist. Także biegacze znajdą w Kamieniu Pomorskim coś dla siebie. Corocznie (od 1999 r.) 11 listopada organizowany jest Bieg Niepodległości.
Będąc w mieście nie sposób pominąć Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej. Wśród tych zabytków znajdowały się m.in. przedmioty pochodzące z wykopalisk archeologicznych (toporki neolityczne, siekierka krzemienna, sierp krzemienny kultury pucharów lejkowatych, gliniany kubek kultury łużyckiej, urny popielnicowe, średniowieczna kościana oprawa na sierp, fragmenty naczyń wczesnośredniowiecznych, fragmenty kamionkowej ceramiki importowanej, skamieliny ryb z ery paleozoicznej i muszli amonitów z ery mezozoicznej, skały, minerały, żelazne kule armatnie, fragment miecza średniowiecznego, bizantyjska lampka oliwna, fragment kamiennego epitafium).
W Baszcie Wolińskiej znajduje się Muzeum Kamieni. Prezentowane są w nim zbiory ciekawych minerałów, skamieniałości, a także eksponaty pochodzące z kosmosu. Przechadzając się po salach warto zwrócić uwagę na olbrzymie geody ametystów. Jednym z najciekawszych eksponatów jest gniazdo jaj dinozaura kaczodziobego, fragmenty skamieniałych kości prehistorycznych zwierząt, w tym kompletny szkielet dinozaura Deinonychusa, a także meteoryt Gibeon. Dodatkową atrakcją jest taras widokowy na szczycie baszty.
Warto również zajrzeć do Kamieńskiego Domu Kultury. Jest to instytucja współorganizująca większość imprez odbywających się w Kamieniu. Oprócz wyżej wymienionych to także: Wioska Indiańska w Chrząstowie, Mikołajkowy Kulturobus, koncerty i spotkania ze sławnymi osobami, m.in. Aleksandrem Dobą. W Domu Kultury odbywają się także zajęcia i warsztaty dla dzieci i młodzieży: plastyczne, muzyczne, fotograficzne oraz Grupa Flow. Miłośników sztuki zaprasza Galeria Sztuki „Mundo Bozarro”. Galeria funkcjonuje sezonowo przy ekologicznym ogrodzie „Ecorosarium” na Osiedlu Chopina w Kamieniu Pomorskim. W galerii prezentowane są ekspozycje zmienne: malarstwo, grafika, rysunek, szkło artystyczne i użytkowe, ceramika, fotografia.
Dla osób chcących aktywnie spędzić czas wolny w Kamieniu doskonałym rozwiązaniem jest kamieńska marina. Rozlewiska wodne (cieśnina Dziwna i jej części: Zalew Kamieński, Zatoka Cicha) są wykorzystywane do uprawiania sportów wodnych i czynnego wypoczynku na wodzie (żeglarstwa, kajakarstwa, windsurfingu oraz wędkarstwa). Doskonałe warunki wietrzne Zalewu Kamieńskiego, bliska odległość od Bałtyku, rozbudowana baza czynią to miejsce godnym polecenia ośrodkiem żeglarstwa. Przystań jachtowa dysponuje 240 miejscami postojowymi na wodzie oraz trzema hangarami do zimowania jachtów. Obiekt posiada pełne nowoczesne zaplecze socjalne oraz techniczne. Na miejscu wypożyczalnia sprzętu wodno-rekreacyjnego, czarter jachtów, organizacja rejsów po Zalewie.
Możliwy jest również rejs statkiem Viktoria z Kamienia (molo) do Dziwnowa i z powrotem oraz na życzenie po Zalewie Kamieńskim. Wielbicielom koni spodoba się jazda konna w ośrodku agroturystycznym „Pod Kogutem” we Wrzosowie. Ośrodek oferuje całoroczną jazdę konną dla dzieci i dorosłych (kryta ujeżdżalnia), noclegi w apartamentach rodzinnych i pokojach dwuosobowych; na miejscu wyżywienie, wypożyczalnia rowerów, plac zabaw dla dzieci.
Przez miasto przechodzi czarny szlak turystyczny „Do Królewskiego Głazu” o długości 12 km. Wiedzie on do ogromnego głazu narzutowego w pobliżu Wyspy Chrząszczewskiej. Kolejnym szlakiem jest niebieski Międzynarodowy Szlak Pieszy (pokrywający się z Międzynarodowym Szlakiem Rowerowym) dookoła Bałtyku. Całkowita długość szlaku to 32 km. Bardzo ciekawym szlakiem jest Kamieński odcinek Szlaku św. Jakuba, który jest częścią Pomorskiej Drogi św. Jakuba, która stanowi fragment Drogi św. Jakuba (Camino de Santiago). Wszystkie drogi szlaku pielgrzymkowego prowadzą do grobu apostoła Jakuba Starszego, znajdującego się w północno-zachodniej Hiszpanii w katedrze Santiago de Compostela. Odcinek szlaku przebiegający przez Kamień Pomorski to dwie trasy oznaczone numerami 34 i 35. Trasa oznaczona numerem 34 ma długość 28 km i łączy Karnice z Kamieniem Pomorskim. Natomiast trasa numer 35 ma długość 23 km i łączy kamieńską gminę z Wolinem. W mieście oznaczono również zabytki wpisujące się w Europejski Szlak Gotyku Ceglanego. Wśród obiektów zabytkowych miasta noszących znamiona gotyku należą przede wszystkim katedra, Brama i Baszta Wolińska, ratusz, mury miejskie i mury osiedla katedralnego, a także Pałac Biskupi i Kościół pw. Św. Mikołaja.
Przemierzając miasto warto zwrócić uwagę na pomniki przyrody: grupę czterech lip drobnolistnych rosnących przy katedrze (wzdłuż muru od strony pl. Katedralnego), następnie 2 wiązy polne (pl. Wolności) oraz żywotnik olbrzymi (przy katedrze).
Do odwiedzenia Kamienia Pomorskiego z pewnością zachęca łatwość podróżowania zarówno po mieście (linie autobusowe), jak i w regionie (komunikacja kolejowa, PKS oraz busy). Również baza lokalowa jest w pełni zagospodarowana. W mieście funkcjonują: hotele, sezonowe szkolne schronisko młodzieżowe, kwatery prywatne oraz agroturystyka na obrzeżach miasta. Zaplecze gastronomiczne to: restauracje, liczne bary i kawiarnie.
Na obszarze miasta znajdują się trzy przedszkola oraz dwie szkoły podstawowe. Ponadto w Kamieniu Pomorskim funkcjonują: Publiczne Gimnazjum im. Noblistów Polskich, Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Krzywoustego oraz Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Stanisława Staszica. W mieście otwarta jest Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna, posiadająca księgozbiór bliski 100 tys egzemplarzy.
W zachodniej części miasta nad zalewem mieści się port morski Kamień Pomorski, w którym dobrze rozwinięte jest rybołówstwo indywidualne, żeglarstwo i – od kilku lat – turystyka pasażerska. Zanikła funkcja transportowo–przeładunkowa, pomimo istniejącego w porcie potencjału technicznego.
W mieście działa kamieńska drużyna piłki nożnej (MGLKS „Gryf” Kamień Pomorski). Zespół rozgrywa mecze na stadionie przy ul. Wolińskiej. Klub powstał w 1946 r. i obecnie gra w IV lidze (grupa zachodniopomorska). Klub posiada barwy niebiesko-biało-czerwone.
W Kamieniu wydawane są: „Dziennik Powiatu Kamieńskiego” (tygodnik), „Pomorzanin” (dwutygodnik) oraz „Głos Szczeciński” z piątkowym dodatkiem „Głos Pomorza”. Wśród serwisów internetowych wyróżniamy: kamienskie.info, ikamien.pl, kamienpomorski.pl. W mieście nadają stacje radiowe: Radio Szczecin (92,0 i 106,3 FM; siedziba w Szczecinie), Radio Złote Przeboje (105,6 FM; siedziba w Wolinie).
Warto zobaczyć