Pomnik jest wyeksponowany w centrum miasta, przed północną ścianą bazyliki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, na otwartym terenie przykościelnym, od strony skrzyżowania ulic Armii Krajowej i Katedralnej. 

Pomnik powstał w związku z przypadającą w roku 2000 tysięczną rocznicą zjazdu gnieźnieńskiego, stąd nazwa "milenijny". W 1000 roku w Gnieźnie odbył się zjazd z udziałem księcia Bolesława Chrobrego, cesarza Ottona III (pielgrzymującego do grobu św. Wojciecha) oraz legatów papieża Sylwestra II, na którym ustanowiono m.in. polską organizację kościelną. Arcybiskupstwu w Gnieźnie podlegały trzy biskupstwa: we Wrocławiu, w Krakowie i Kołobrzegu. Pierwszym biskupem w Kołobrzegu został pochodzący z okręgu Hassegau w Turyngii - Reibern. Ten ważny fakt religijno-polityczny znalazł odzwierciedlenie w symbolice pomnika, na którym obaj przywódcy zajmują centralne miejsce. Najpotężniejszym elementem rzeźby jest jednak krzyż - mocny i solidny u podstawy, rozdarty w środku i na powrót scalony w jedno u szczytu. Ten krzyż jest jednocześnie podsumowaniem historii stosunków polsko-niemieckich. Bolesław i Otton byli przyjaciółmi a relacje sąsiedzkie między oboma krajami opierały się na wartościach chrześcijańskich. Następnie, co widać na rozdartych ramionach krzyża, nastał czas wojen (połamany polski orzeł) i przelewu krwi (czerwona barwa na postrzępionych fragmentach). W oparciu o wspólne wartości, już w Unii Europejskiej ramiona krzyża łączą się (łączy je gołębica z gałązką oliwną - symbol pokoju).

Po śmierci papieża Polaka Jana Pawła II i wyborze papieża Niemca Benedykta XVI w 2005 roku, autor pomnika Wiktor Szostało, zaproponował upamiętnienie tych wyjątkowych faktów. Dlatego w  2008 roku pomnik rozbudowano, dostawiając rzeźby obu papieży, wpisujących się we współczesne relacje polsko-niemieckie. 

Pomnik ze stali szlachetnej w jego pierwotnej, jak i rozbudowanej wersji finansowali kołobrzeżanie i miejscowe firmy, co zostało uwiecznione na tablicach umieszczonych na tylnej części cokołu.